سهامی خاص

یکی از متداول ترین انواع شرکت های تجاری در ایران، شرکت های سهامی هستند، شرکت های سهامی شرکت هایی هستند که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است. لذا مسئولیت دارندگان سهام فقط محدود به سهام آنهاست. سهام جزء حقوق مالی محسوب می شود و در حکم مال منقول می باشد و هم به صورت قهری و هم به صورت قراردادی قابلیت نقل و انتقال دارد (مواد 24،39،41 ل.ا.ق.ت). لذا تشریفات نقل و انتقال سهام از موارد مهم مربوط به شرکت ها تلقی می گردد.

از لحاظ نوع مالکیت، سهام به دو دسته سهام بانام و سهام بی نام تقسیم می شود. انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد.

* مادام که تمامی مبلغ اسمی هر سهم پرداخت نشده صدور ورقه سهم بی نام یا گواهینامه موقت بی نام ممنوع است. به تعهد کننده این گونه سهام گواهینامه موقت با نام داده خواهد شد. شرکتهای سهامی شرکت تجارتی محسوب می شوند حتی اگر موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.

شرکت سهامی خاص شرکتی است که تمام سرمایه آنها در موقع تاسیس منحصرا توسط موسسین تامین گردیده است. (ماده 4 ل.ا.ق.ت) حداقل تعداد سهامداران در شرکت سهامی خاص 3 نفر و حداقل سرمایه در زمان تاسیس 1.000.000 ریال می باشد و سرمایه شرکت به سهام مساوی تقسیم می گردد، در خصوص حداقل تعداد اعضاء هیات مدیره مقرراتی وضع نگردیده است. بر طبق نظریه حقوقی شماره 5156 /7 مورخ 13/7/1367 تعداد اعضای هیات مدیره نمی تواند کمتر از 3 نفر باشد.

آشنایی با ارکان تصمیم گیرنده در شرکت های سهامی خاص

مجامع عمومی:

شرکت های سهامی دارای ارکان تصمیم گیرنده می باشند از جمله ارکان تصمیم گیرنده مجامع عمومی می باشد، مجامع عمومی، از اجتماع سهامداران شرکت و مجموع اشخاصی است که شخصیت حقوقی شرکت را بوجود آورده اند. مجمع عمومی بالاترین مرکز قدرت شرکت و تعیین کننده مقررات شرکت می باشد.

نقاط اشتراک مجامع عمومی:

* برای تشکیل تمام مجامع عمومی آگهی دعوت (در روزنامه کثیر الانتشار شرکت) لازم است. البته اگر در مجمعی کلیه صاحبان سهام حضور داشته باشند نیازی به انتشار آگهی در جراید نخواهد بود.

* جلسات مجامع عمومی بوسیله یک رئیس، دو ناظر(از بین سهامداران) و یک منشی اداره می شود. صورتجلسه مجامع عمومی بوسیله شخص منشی تهیه شده و به امضاء هیات رئیسه می رسد. دعوت کنندگان مجامع عمومی به ترتیب عبارتند از: مدیران شرکت و بازرسان و اگر آنان هم به وظیفه خود عمل نکردند سهامدارانی که حداقل یک پنجم سرمایه شرکت را داشته باشند می توانند این کار را انجام دهند و اگر هیچکدام از افراد فوق الذکر نباشند هر صاحب سهم و ذینفعی می تواند از طریق ثبت شرکت ها به آن مبادرت نماید.

حدود وظایف این مجامع با هم متفاوت است: مجمع عمومی موسس (تصویب اساسنامه، تعیین اولین مدیران و بازرسان و کلیه امور مربوط به تاسیس شرکت)، مجمع عمومی فوق العاده (اموری مانند انحلال شرکت و هر نوع تغییر در اساسنامه)، مجمع عمومی عادی (امور معمول و متداول شرکت را بر عهه دارد).

مجمع عمومی موسس:

اولین اجتماع صاحبان سهام در شرکت های سهامی برای تصویب اساسنامه و تعیین مدیران و بازرسان “مجمع عمومی موسس” نام دارد. این مجمع قبل از تشکیل شرکت سهامی و در تمام مدت شرکت فقط یک بار تشکیل می شود و مرکب از کلیه موسسین و پذیره نویسان می باشد. حضور حداقل عده ای از پذیره نویسان که نصف سرمایه شرکت را تعهد نموده باشند در این مجمع ضروری است. اگر در دعوت اولیه اکثریت حاصل نشد مجامع عمومی جدید تا دو نوبت توسط موسسین دعوت می شود، مشروط به این که لااقل 20 روز قبل آگهی دعوت با قید دستور جلسه منتشر گردد. مجمع جدید با دارندگان حداقل یک سوم سرمایه معتبر می باشد و تصمیمات با اکثریت دو سوم آراء حاضرین اتخاذ می شود. اگر در مجمع عمومی سوم اکثریت مذکور حاصل نشد موسسین عدم تشکیل شرکت را اعلام می دارند (ماده 75 ل.ا.ق.ت).

* با توجه به اینکه در شرکت سهامی خاص تشکیل مجمع عمومی موسس باستناد ماده 82 لایحه اصلاحی قانون تجارت الزامی نمی باشد لذا اولین مجمع تشکیل شده از لحاظ عرفی و ثبتی مجمع عمومی موسس تلقی می گردد. همچنین چنانچه تصمیمات مجمع عمومی موسس مطابق با قوانین و مقررات صورت پذیرفته با لحاظ مقررات ثبتی می بایستی، منجر به آگهی تاسیس شرکت گردد.

مجمع عموی عادی:

اجتماع سالیانه صاحبان سهام برای تصویب حساب ها و ترازنامه و تخصیص سود و زیان، تعیین مدیران و بازرسان “مجمع عمومی عادی” نام دارد. هر صاحب سهمی، خواه سهم وی با نام یا بی نام باشد یا دارای سهم ممتاز باشد یا عادی، می تواند در مجمع عمومی شرکت کند.

در مجمع عمومی عادی حضور دارندگان اقلاً بیش از نصف سهامی که حق رأی دارند ضروری است اگر در اولین دعوت حد نصاب مذکور‌ حاصل نشد، مجمع برای بار دوم دعوت خواهد شد و با حضور هر عده از صاحبان سهامی که حق رأی دارد رسمیت یافته و اخذ تصمیم خواهد نمود. به‌ شرط آن که در دعوت دوم نتیجه دعوت اول قید شده باشد.

در مجمع عمومی عادی تصمیمات همواره به اکثریت نصف به علاوه یک آراء حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود مگر در مورد‌ انتخاب مدیران و بازرسان که اکثریت نسبی کافی خواهد بود. در مورد انتخاب مدیران تعداد آراء هر رأی دهنده در عدد مدیرانی که باید انتخاب شوند ضرب می‌شود و حق رأی هر رأی دهنده برابر با حاصل ضرب‌ مذکور خواهد بود. رأی دهنده می‌تواند آراء خود را به یک نفر بدهد یا آن را بین چند نفری که مایل باشد تقسیم کند اساسنامه شرکت نمی‌تواند خلاف‌ این ترتیب را مقرر دارد.

این مجمع می تواند نسبت به کلیه امور شرکت به جز آن چه که در صلاحیت مجمع عمومی موسس و فوق العاده است (مثل موارد مذکور در مواد 83 و 42 ل.ا.ق.ت) تصمیم بگیرد (ماده 86 ل.ا.ق.ت). گاهی در خلال سال مالی برای اتخاذ تصمیم درباره اموری که در صلاحیت مجمع عمومی عادی است (مواردی از قبیل حجر، فوت، استعفا یا سلب شرایط مدیر یا بازرس، موارد موضوع ماده 112 ل.ا.ق.ت و یا سایر موارد) دعوت مجمع عمومی عادی بطور فوق العاده ضرورت می یابد. این مجمع فقط از لحاظ زمانی فوق العاده است، اما از نظر نصاب و صلاحیت ها مشمول مقررات راجع به مجمع عمومی عادی می باشد.

مجمع عمومی فوق العاده :

هر گاه مورد فوق العاده ای برای شرکت پیش آید (برای مثال، شرکت بخواهد مدت خود را تمدید یا سرمایه را زیاد کند و یا تصمیم به انحلال بگیرد) مجمع عمومی فوق العاده تشکیل می شود (ماده 83 ل.ا.ق.ت).

مجمع عمومی فوق‌العاده دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رأی دارند باید حاضر باشند. اگر در اولین دعوت حد نصاب مذکور‌ حاصل نشد مجمع برای بار دوم دعوت و با حضور دارندگان بیش از یک سوم سهامی که حق رأی دارند رسمیت یافته و اتخاذ تصمیم خواهد نمود به‌ شرط آن که در دعوت دوم نتیجه دعوت اول قید شده باشد.

تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده همواره به اکثریت دو سوم آراء حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود.

هیات مدیره شرکت های سهامی

بر طبق ماده 107 لایحه اصلاحی قانون تجارت، هر شرکت سهامی بوسیله عده ای از سهامداران که قانون عنوان هیات مدیره به آنها داده است، اداره می شود. هیات مدیره، مقام تصمیم گیری و اجرایی شرکت می باشد. انتخاب مدیران بوسیله مجمع عمومی عادی صورت می گیرد، اما اولین مدیران شرکت بوسیله مجمع عمومی موسس نیز می تواند انتخاب شوند.

شرایط هیات مدیره و مدیر عامل

هیات مدیره در شرکت سهامی تنها از بین سهامداران انتخاب می شوند (ماده 107 لایحه اصلاحی قانون تجارت).
هیات مدیره شرکت نباید ممنوعیت های قانونی اصل 141 قانون اساسی و مواد 111 لایحه اصلاحی قانون تجارت را داشته باشد.
مدت تصدی آنها به میزانی است که در اساسنامه معین شده و حداکثر دو سال است و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
هیات مدیره یا هر یک از مدیران قابل عزل هستند و مجمع عمومی عادی می تواند آنها را عزل نماید.
تعداد اعضای هیات مدیره در شرکت سهامی عام نباید از 5 نفر کمتر باشد ولی بیشتر از 5 نفر طبق اساسنامه مانعی ندارد. در خصوص حداقل تعداد اعضاء هیات مدیره مقرراتی وضع نگردیده است هر چند که در نظریه حقوقی شماره 5156 /7 مورخ 13/7/1367 تعداد اعضای هیات هیات مدیره نمی تواند کمتر از 3 نفر باشد.
اشخاص حقوقی را می توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود که در این صورت باید یک نفر را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی نماید. یک نفر نمی تواند اصالتا و وکالتا ( یا به قائم مقامی و نمایندگی) به عنوان اعضای هیات مدیره منصوب گردد.
در صورت فوت یا استعفا یا سلب شرایط از یک یا چند نفر از مدیران، اعضای علی البدل جای آنان را خواهند گرفت و در صورتی که عضو علی البدل تعیین نشده باشد و تعداد کافی جهت تصدی محل های خالی نباشد مجمع عمومی عادی جهت تکمیل اعضا باید تشکیل شود.
هر یک از مدیران باید مقدار سهامی را که در اساسنامه مقرر شده است دارا باشند، این تعداد سهام نباید از مقدار سهامی که بموجب اساسنامه جهت دادن رای ضروری است کمتر باشد. این سهام برای تضمین خسارتی است که ممکن است از تقصیرات مدیران منفردا یا مشترکا بر شرکت وارد شود. سهام مزبور با نام بوده و قابل انتقال نیست.
هیات مدیره در اولین جلسه خود از بین اعضاء یک رئیس و یک نایب رئیس تعیین می نماید.
مدیر عامل نباید دارای ممنوعیت ماده 126 لایحه اصلاحی قانون تجارت راداشته باشد.
سمت مدیرعامل مباشرتی است. لذا مدیرعامل حق ندارد وظایف خود را از طریق دیگران (وکیل) انجام دهد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی خاص

1- تکمیل دو نسخه اظهارنامه شرکت سهامی خاص

2- تکمیل دو نسخه اساسنامه شرکت سهامی خاص

3- ارائه دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی موسسین

4- کپی شناسنامه برابر اصل شده تمامی اعضای هیات مدیره و سهامداران و بازرسین (در دفاتر اسناد رسمی ) و یا وکیل رسمی شرکت

5-کپی کارت ملی برابر اصل شده تمامی اعضای هیئت مدیره و سهامداران و بازرسین (در دفاتر اسناد رسمی) و یا وکیل رسمی شرکت

6- درصورتیکه اعضاء هیئت مدیره یا سهامداران اشخاص حقوقی باشند، ارائه کپی آخرین روزنامه رسمی شخص حقوقی و نامه معرفی نماینده (در سربرگ شرکت) و کپی شناسنامه و کپی کارت ملی برابر اصل شده نماینده شخص حقوقی

7- در صورت داشتن سهامدار خارجی برای اشخاص حقیقی ارائه کپی برابر اصل پاسپورت و برای اشخاص حقوقی ارائه گواهی ثبت شرکت نزد مرجع ثبت شده حاوی آخرین وضعیت شرکت و همچنین ارائه اصل و ترجمه وکالتنامه و اختیارنامه وکیل سهامدار خارجی ( اعم از حقیقی و حقوقی)

8- ارائه گواهی عدم سوء پیشینه کیفری کلیه اعضای هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان شرکت از طرف متقاضی ثبت شرکت. ( مراکز پلیس +10)

9- ارائه اقرارنامه در متن صورتجلسه جهت کلیه اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مبنی بر اینکه مشمول ممنوعیت های مندرج در اصل 141 قانون اساسی نبوده و هیچگونه ممنوعیت قانونی موضوع مواد 111 و 126 قانون تجارت برای آنها جهت عضویت در هیات مدیره و مدیرعاملی وجود ندارد.

در زیر همین بند نمونه اقرار نامه آورده شده است:

کلیه اعضا هیئت مدیره و مدیر عامل اقرار نمودند مشمول ممنوعیت های مندرج در اصل 141 قانون اساسی و مواد 111 و 126 لایحه اصلاحی قانون تجارت نمی باشند.

10- ارائه اقرار نامه بازرس یا بازرسان در متن صورتجلسه مبنی بر اینکه هیچگونه نسبت فامیلی اعم از نسبی و سببی با مدیران و مدیرعامل شرکت تا درجه سوم از طبقه اول و دوم ندارند و خود و یا همسرشان نیز از مدیران و مدیرعامل شرکت بطور موظفی حقوق دریافت نمی دارند. در صورت کشف خلاف مشمول بند 3 ماده 243 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت خواهد بود. ارائه گواهی عدم سوء پیشینه کیفری کلیه اعضای هیات مدیره، مدیرعامل و بازرسان شرکت از طرف متقاضی ثبت لازم می باشد.

در زیر همین بند نمونه اقرار نامه آورده شده است:

بازرس (بازرسین) اقرار نمودند مشمول ممنوعیت های مندرج در اصل 141 قانون اساسی و مواد 111 و 126 لایحه اصلاحی قانون تجارت نمی باشند.

11- ارائه اصل وکالتنامه یا کپی برابر اصل وکالتنامه

12- ارائه اصل قیم نامه یا کپی برابر اصل قیم نامه

13- ارائه گواهی و نامه بانکی مبنی بر پرداخت حداقل 35% سرمایه اولیه شرکت